+7 Μουσείο Παραδοσιακής Κεραμικής Τήνου στο χωριό Αετοφωλιά: τα χρηστικά των ταπεινών ανθρώπων
Μουσείο Παραδοσιακής Κεραμικής Τήνου στο χωριό Αετοφωλιά: τα χρηστικά των ταπεινών ανθρώπων
Μουσείο Παραδοσιακής Κεραμικής Τήνου στο χωριό Αετοφωλιά: τα χρηστικά των ταπεινών ανθρώπων
Μουσείο Παραδοσιακής Κεραμικής Τήνου στο χωριό Αετοφωλιά: τα χρηστικά των ταπεινών ανθρώπων
Ελάχιστα γνωστό στον πολύ κόσμο, το Μουσείο Παραδοσιακής Κεραμικής Τήνου στεγάζεται σε ένα παραδοσιακό σπίτι με περιστερεώνα και δημιουργήθηκε το 1989 από τον Πολιτιστικό σύλλογο Αετοφωλιανών, με την μουσειολογική μελέτη και επιμέλεια του Κέντρου Μελέτης Νεώτερης Κεραμικής στην Αθήνα.
Το μεγάλο ενδιαφέρον της συλλογής του Μουσείου Παραδοσιακής Κεραμικής, είναι το ότι δεν είναι ένα προϊόν έρευνας, αλλά στην πραγματικότητα μια πολύ ενδιαφέρουσα καταγραφή των κεραμικών που βρέθηκαν στα κατώγια των σπιτιών σε μία συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Κεραμικά που δώρισαν οι κάτοικοι της Αετοφωλιάς και των διπλανών χωριών ανταποκρινόμενοι στην πρόσκληση του συλλόγου.
Θα μπορούσαμε να χωρίσουμε την συλλογή σε δύο κατηγορίες:
Αγγεία εγχώριας παραγωγής από την μια, από τα αγγειοπλαστικά εργαστήρια της Καρδιανής, της Φανερωμένης της Άβδου και της Αετοφωλιάς. Το ενδιαφέρον εδώ, είναι ότι όλα αυτά τα εργαστήρια έχουν πια κλείσει. Περιλαμβάνει χρηστικά αντικείμενα της καθημερινότητας των κατοίκων. Συγκινητικής απλότητας σκεύη, φτιαγμένα από το χώμα του νησιού, (κοκκινόχωμα και ασπρόχωμα) λίγο νερό και φωτιά, σχεδόν χωρίς – ή με ελάχιστο διάκοσμο, με τεχνικές και φόρμες που πολύ λίγο έχουν αλλάξει από την αρχαιότητα.
Αγγεία για το τραπέζι, (Στάμνες, λαήνια, κουκνουκιά, κ’πακ (πιάτο)), αντικείμενα για το μαγείρεμα (φουφού, ζάρα, γαλατερό τσ’καλι), για αποθήκευση (πιθάρια που χρονολογούναται με ασφάλεια από τον 18ο αιώνα, κουμί, ζάρα, ζάρα με πώμα). Λατρευτικά (βάζο θυμιατό). Κεραμικά για αγροτικές εργασίες: πήλινες κυψέλες – αρχαία τοτέμ στις πεζούλες με τις ξερολιθιές, καπνιστήρια, ένα αρμεγιό…
Ανάμεσά τους ένα μοναδικό πήλινο πώμα για τον αποστακτήρα της ρακής, εξαιρετικά σπάνιο – αν όχι μοναδικό. Το χρησιμοποιούσαν αντί του χάλκινου για να γλυτώσουν την φορολογία με την αποσφράγιση (ένας τρόπος για να φορολογούν την παραγωγή, ήταν το να σφραγίζουν το πώμα και να πληρώνουν έναν φόρο με την αποσφράγιση). Με το που έβλεπαν τους χωροφύλακες να πλησιάζουν, το έσπαγαν, καταστρέφοντας έτσι το πειστήριο της παράνομης απόσταξης…
Μια δεύτερη ιστορία ξεδιπλώνεται παράλληλα, με τα «εισηγμένα» κεραμικά. Αντικείμενα που διηγούνται ιστορίες συναλλαγών με τα άλλα εμπορικά κέντρα της εποχής στο Αιγαίο και στην Μεσόγειο.
Που μας ταξιδεύουν με καΐκια φορτωμένα πραμάτεια που έφταναν από την Σίφνο, το Τσανάκ Καλέ, την Αίνο, το ανατολικό Αιγαίο, την Χίο, την Χαλκίδα, αλλά και το Μαρούσι, την Κορώνη, την Κέρκυρα. Που μας μιλούν για ιστορίες ανθρώπων: για τις Τηνιακές υπηρέτριες στα αρχοντικά των Λεβαντίνων της Πόλης, που φέρναν επιστρέφοντας στην πατρίδα τους εφυαλωμένα πιθάρια και κεραμικά από την Γαλλία, ή μπουκάλια stoneware από την Ολλανδία – περιζήτητα την εποχή εκείνη, για να μετατραπούν σε αυτοσχέδιες – σε δεύτερη χρήση, θερμοφόρες.
Καμίνια χτισμένα πάνω στην θάλασσα, αγγειοπλάστες, παραγιοί, ναυτικοί, γυρολόγοι, νοικοκυρές, πανηγύρια – κρίκοι της αλυσίδας του παλιού κόσμου που έχει οριστικά κοπεί.
Κομμάτι του μουσείου αποτελεί ένα εργαστήριο και ένα παραδοσιακό καμίνι στην πλατεία του χωριού. Είχαν ξεκινήσει δυναμικά μαθήματα με το που άνοιξε το μουσείο με έναν από τους τελευταίους αγγειοπλάστες του νησιού, τον Γιάννη Εξιζλέ που στην πορεία διεκόπησαν γιατί σταμάτησαν να επιχορηγούνται από τον δήμο…
Την συλλογή συμπληρώνει ο εξαιρετικός κατάλογος με την επιστημονική επιμέλεια του αρχαιολόγου, κεραμίστα και έφορου στο Κέντρο Μελέτης Νεώτερης κεραμικής Νίκου Λιάρου και επιμέλεια έκδοσης της Ειρήνης Γαβριλάκη.
Το μουσείο είναι ανοικτό 15 Ιουνίου με 15 Σεπτεμβρίου, 10:00 με 14:00 και 17:00 με 20:00. Τ/6988894228. Είσοδος 2 Ευρώ.
Το άρθρο γράφτηκε για το περιοδικό ΤΑΜΑ, η ελεύθερη έκδοση της Τηνου
