Της Μαργαρίτας Ικαρίου
Περί τα τέλη του 18ου αιώνα, παρότι η Σάμος τελούσε υπό καθεστώς οριζόμενου οθωμανού Διοικητή από το Σουλτάνο, η ανάπτυξη του εμπορίου και της ναυτιλίας, τα ταξίδια, η ίδρυση σχολείων όπως η Ελληνική Σχολή Καρλοβάσου (1784), οι ιδέες του νεοελληνικού διαφωτισμού και της Γαλλικής επανάστασης, με τις οποίες ήρθαν σε επαφή οι Σαμιώτες και η εγκατάσταση νέων εποίκων από την Πελοπόννησο, τα Κύθηρα και τα Επτάνησα, διαμόρφωσαν σιγά σιγά κοινωνικά στρώματα. Αυτά, βρήκαν την έκφρασή τους σε δυο πολιτικές παρατάξεις, τους Καρμανιόλους και τους Καλλικάντζαρους.
Οι πρώτοι ήταν οι προοδευτικοί και οι δεύτεροι οι συντηρητικοί της εποχής τους. Από τους Καρμανιόλους που είχαν υιοθετήσει και πρόβαλαν πιο «ριζοσπαστικές» αντιλήψεις προήλθε η ηγετική ομάδα της σαμιακής επανάστασης του 1821 με επικεφαλής το Λυκούργο Λογοθέτη.
Ο Λ. Λογοθέτης, μετά την ολοκλήρωση των σπουδών του στη Σάμο, μεταβαίνει στην Κωνσταντινούπολη (1791-1794) και εντάσσεται στο περιβάλλον των Φαναριωτών. Σύμφωνα με τις διαθέσιμες ιστορικές πληροφορίες, η δικτύωση με τους κύκλους αυτούς εξασφάλισε γρήγορα στον νέο διανοούμενο τον διορισμό του ως γραμματεύς των Πατριαρχείων.
Η Επανάσταση, ξεκίνησε στη Σάμο στις 18 Απριλίου 1821 και επίσημα, σε πανηγυρική τελετή, στις 8 Μαΐου 1821 στο Καρλόβασι. Τον ίδιο μήνα ο Λυκούργος Λογοθέτης εκπόνησε και έθεσε σε εφαρμογή τοπικό πολίτευμα, το Στρατοπολιτικό Διοργανισμό της Νήσου Σάμου, ώστε να κυριαρχήσει η ευταξία στο νησί. Σύμφωνα με το τοπικό αυτό σύνταγμα, καθιερώνονταν στο νησί δυο συστήματα διοίκησης: το πολιτικό και το στρατιωτικό. Μέλη του πολιτικού ήταν ο Γενικός Διοικητής, οι τρεις Πολιτικοί Κριτές εκλεγόμενοι όλοι από τη Γενική Συνέλευση, ο γραμματέας του Διοικητηρίου, οι έφοροι των χωριών, ο Αστυνόμος οι Λιμενάρχες και οι Τελώνες. Το στρατιωτικό σύστημα είχε ανώτατο αρχηγό το Γενικό Διοικητή και ανώτερους στρατιωτικούς αρχηγούς, τους χιλιάρχους.
Με το σύστημα αυτό η Σάμος κατόρθωσε να οργανώσει την άμυνά της και να αποκρούσει τρεις απόπειρες του τουρκικού στόλου (το 1821, 1824 και 1826) να την υποτάξει.
Οι Σαμιώτες, πρόσφεραν πολλά στην Επανάσταση σε ΕΜΨΥΧΟ υλικό, όπως και για την τροφοδοσία του ελληνικών πλοίων και στρατιωτικών αποστολών.
Όπως πιστοποιείται σε ιστορικό έγγραφο-ντοκουμέντο που αντλήθηκε από τα ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΑΡΧΕΙΑ του Κράτους, σε σχετική λίστα τροφοδοσίας της Υδραϊκής Μοίρας υπό την οδηγία του αντιναυάρχου Γεωργίου Σαχτούρη, μεταξύ όσων προσέφεραν οι Σαμιώτες, σημαντική ποσότητα ΣΑΜΙΩΤΙΚΟΥ ΜΟΣΧΑΤΟΥ ΚΡΑΣΙΟΥ δινόταν για να εμψυχωθούν και ενδυναμώσουν οι πολεμιστές, που μάχονταν για την ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ!
